GWAŁTOWNY PRZEBIEG CHOROBY
Inwazyjną Chorobę Meningokokową charakteryzuje gwałtowny przebieg. Pacjent może
się zgłosić do gabinetu lekarza z niegroźnie wyglądającymi objawami infekcji górnych dróg
oddechowych lub gorączką1, a w ciągu zaledwie kilku lub kilkunastu godzin od wystąpienia
pierwszych objawów może dojść do zgonu lub trwałego kalectwa2.
Charakterystyczne symptomy, typowe dla inwazyjnej choroby meningokokowej – wybroczyny, pojawiają
się dopiero w zaawansowanej fazie choroby i nie występują u wszystkich chorych1.
Dlatego też, rozpoznanie inwazyjnej choroby meningokokowej w jej początkowym etapie, w gabinecie pediatry, stanowi duże wyzwanie dla lekarza.
Jak pokazują dane, tylko 51% dzieci zostało odesłanych do szpitala po pierwszej konsultacji medycznej. To oznacza, że aż u 49% dzieci nie udało się rozpoznać potencjalnie śmiertelnej choroby na pierwszej wyzycie u lekarza3!
Inwazyjna Choroba Meningokokowa zwykle przebiega pod postacią:
- sepsy z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych (60% przypadków zachorowań),
- samej sepsy (ok. 25%),
- zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ok. 20%).
Bardzo rzadko meningokoki są przyczyną zakażeń o łagodniejszym przebiegu, takich jak: zapalenie płuc czy zapalenie gardła4.
Leczenie inwazyjnej choroby meningokokowej zawsze wiąże się z hospitalizacją (od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu dni) i często jest
prowadzone na oddziale intensywnej terapii⁷. Choroba ta jest bowiem jednym z najcięższych zakażeń bakteryjnych, jakie mogą spotkać człowieka
poza szpitalem⁶. Wynika to z tego, że ma najszybszy przebieg spośród innych zakażeń inwazyjnych i wysoką śmiertelność1.
Zakażenie meningokokami wpływa również na otoczenie chorego. Bezpośrednio po diagnozie rodzina i inne osoby
mające bliski kontakt z pacjentem otrzymują chemioprofilaktykę w postaci antybiotyku4.
Sepsa (posocznica) meningokokowa to nie choroba, ale zespół objawów spowodowany nadmierną reakcją organizmu na zakażenie bakteriami, w tym przypadku meningokokami. Jest to stan zagrażający życiu, w którym organizm reaguje tak szybko i silnie na zakażenie, że aż uszkadza własne tkanki i narządy. W konsekwencji może dojść do postępującej niewydolności: nerek, wątroby, serca czy płuc, a nawet wstrząsu septycznego7.
Sepsa meningokokowa, w początkowej fazie rozwoju, może być trudna do
odróżnienia od zwykłego przeziębienia, grypy czy nieżytu żołądkowo – jelitowego. Nie ma
charakterystycznych wczesnych objawów i nie można w pełni przewidzieć jej przebiegu. Ten jest jednak
tak dynamiczny, że w ciągu zaledwie kilku do kilkunastu godzin może doprowadzić do poważnych
konsekwencji zdrowotnych.
Wśród objawów sepsy mogą się pojawić:
- gorączka lub obniżona temperatura,
- złe samopoczucie,
- przyspieszenie akcji serca (tachykardia),
- zimne kończyny,
- przyspieszony oddech,
- bóle kończyn,
- bóle brzucha, wymioty, czasami biegunka,
- senność, a czasami pobudzenie - zaburzenia świadomości,
- zmiany skórne – wysypka krwotoczna (objaw charakterystyczny, ale nie zawsze obecny).
Nie wszystkie objawy muszą wystąpić u każdego pacjenta. Mogą pojawić się w
różnej kolejności i być różnie nasilone.
Śmiertelność wskutek sepsy u dzieci – w zależności od ciężkości choroby, współistniejących
czynników ryzyka (np. wiek niemowlęcy, współistniejące choroby czy brak szybkiego dostępu do lekarza/szpitala) – sięga
od 4 do nawet 50%9. Wpływ na poprawę rokowania ma m.in. szybkie rozpoznanie
i wczesne wdrożenie odpowiedniej terapii5.
Dzięki zastosowaniu antybiotykoterapii możliwe jest całkowite wyleczenie zakażenia
bakteryjnego, które doprowadziło do rozwoju sepsy. Jednak, po jej przebyciu pacjenci, często
zmagają się z różnymi powikłaniami i/lub późnymi następstwami. Względnie
wczesnym powikłaniem mogą być zmiany martwicze w różnych częściach ciała, które w niektórych
przypadkach prowadzą do konieczności amputacji np. palców rąk czy nóg.
Jeżeli sepsie towarzyszy zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych, dodatkowo mogą
dołączyć powikłania neurologiczne, np. ataki padaczkowe czy opóźnienie rozwoju psychicznego
i zdolności poznawczych, które mogą ujawnić się długo po tym, jak pacjent został wypisany ze szpitala5.
